Filmy zakwalifikowane do konkursu:
21 x Nowy Jork, reż. Piotr Stasik (2016) 70’; prod. Lava Films
Dokumentalny esej o kondycji współczesnego człowieka rozpisany na 21 osób spotkanych przez reżysera w nowojorskim metrze. Piotr Stasik skłania rozmówców do zaskakujących intymnością i szczerością zwierzeń na temat ich marzeń i porażek.
Opowieści słyszymy spoza kadru, na ekranie widzimy hipnotyzujące obrazy. – Transowy, rozmigotany film Stasika ma strukturę wiru. Wciąga widza feerią atrakcyjnych obrazów. Dynamiczny montaż odciąża ten dokument – sprawia, że opowieści o samotności tracą swój depresyjny wymiar. Bo 21 x Nowy Jork jest opowieścią o ciągłym poszukiwaniu, gorączkowym wychodzeniu naprzeciw świata – pisze Piotr Staszczyszyn na portalu Culture.pl.
Aktorka, reż. Kinga Dębska, Maria Konwicka (2015) 71’; prod. Studio Filmowe Kalejdoskop
Elżbieta Czyżewska – jedna z najpopularniejszych aktorek filmowych lat 60. W Polsce była gwiazdą; w USA, dokąd wyjechała w 1967 roku z mężem (amerykańskim dziennikarzem uznanym za persona non grata po artykule krytykującym Władysława Gomułkę), grała głównie epizody.
Przyjaciele i znajomi Czyżewskiej mówią o jej nieudanym małżeństwie, o wygranej po latach walce z alkoholizmem, o próbach powrotu do Polski. Z relacji bliskich jej ludzi poznajemy życie i charakter aktorki – kobiety z jednej strony inteligentnej, ambitnej i ciepłej, z drugiej trudnej do wytrzymania, kłótliwej, samotnej. Tłem dla opowieści jest impresyjnie pokazany Nowy Jork, który Czyżewska uważała za swoją drugą ojczyznę.
Continuum, reż. Witold Szymczyk (2016) 21’; prod. Witold Szymczyk, WFO w Łodzi, PWSFTviT[/caption]
Łódź – potęga przemysłu lekkiego. Całe łódzkie życie toczyło się wokół zakładów włókienniczych, które wypełniał huk maszyn, gwar rozmów i piosenki puszczane z megafonów, by umilić pracę włókniarkom. Witold Szymczak konfrontuje archiwalne nagrania sprzed lat z tym, jak dziś wyglądają miejsca, które jeszcze niedawno napędzały życie miasta. Z „żywych organizmów” pozostały puste, zrujnowane molochy. W niektórych tli się jeszcze życie – ktoś zmienia żarówki, coś spawa, wynosi pozostawione maszyny. Inne już dawno zarosły trawą.
Czarnoksiężnik z krainy U.S., reż. Balbina Bruszewska (2016) 23’; prod. WJTeam
Współczesna Dorotka z powieści „Czarnoksiężnik z Krainy Oz” to niepewna siebie dziewczyna, która trafia do wielkiego świata rozrywki w Los Angeles. Budzi się w rzeczywistości pełnej pozorów, zakłamania, towarzyskich układów i gier. To świat jednocześnie ciekawy, pociągający i straszny, w którym łatwo zgubić swoją „żółtą ścieżkę”. Balbina Bruszewska sięga po technikę kolażu,
nadając swojej opowieści o współczesnym świecie i relacjach międzyludzkich lekkość i satyryczny ton, wzbogacony o autentyczne wypowiedzi kobiet, zebrane przez reżyserkę w LA w 2014 r. Kim są współczesne Dorotki? Czy udaje im się spełnić marzenia, pokonać własne lęki? Co dzieje się, gdy docierają wreszcie do Szmaragdowego Dworu i odkrywają prawdę o „amerykańskim śnie”?
Dwa światy, reż. Maciej Adamek (2016) 52’; prod. Metro Films, Telewizja Polska
Laura bardzo lubi Selenę Gomez i Justina Biebera. Lubi jeździć na rolkach i spotykać się z przyjaciółką. Właśnie zdaje egzamin szóstoklasisty. W swoim życiu codziennie zdaje jednak znacznie trudniejsze sprawdziany – kupuje węgiel, płaci rachunki, załatwia sprawy w ZUS. Jej rodzice są głuchoniemi i to właśnie ona jest na co dzień ich tłumaczem, jedyną szansą na normalne funkcjonowanie w świecie. Choć dużo ze sobą rozmawiają w języku migowym, często okazuje się, że bariera komunikacyjna – bariera dźwięków i mowy – jest bardzo trudna do pokonania
Dziennik Sierakowiaka, reż. Michał Bukojemski (2016) 57’; prod. Digit Film
Dawid Sierakowiak w chwili utworzenia przez Niemców Litzmannstadt Ghetto miał 16 lat. Ponadprzeciętnie uzdolniony, oczytany, zaangażowany w życie żydowskie chłopiec zaczął prowadzić dziennik o życiu w getcie. Tekst ten – w sumie pięć zeszytów – to niezwykłe świadectwo losu łódzkich Żydów, ich cierpienia i codziennej walki o przetrwanie. Michał Bukojemski pozostawia nienaruszony tekst, a jego lekturę uzupełnia jedynie zdjęciami i filmami z getta – żywymi ilustracjami zapisków Sierakowiaka.
Jedynym komentatorem jest Marian Turski, ocalały z getta, który potwierdza, uzupełnia, pozostawiając jednak znaki zapytania i miejsca niedopowiedzenia. Ten tekst nie wymaga bowiem komentarza ani wyjaśnień, a jedynie głębokiego namysłu nad każdym słowem, które – zamknięte w filmowym kadrze – zyskuje nowy wymiar.
Gdzieś w środku Europy, reż. Bogusław Dąbrowa-Kostka (2016) 60’; prod. Bogusław Dąbrowa-Kostka
Wiosną 2012 roku miał miejsce protest głodowy „w obronie Polskiej Szkoły” oraz „przeciwko ograniczeniu nauki historii Polski”. Głodówka w Krakowie trwała 12 dni. Jednym z uczestników protestu był autor Gdzieś w środku Europy, który go dokumentował dzień po dniu. W ten sposób powstał nie tylko zapis konkretnego wydarzenia, lecz także szczególna podróż w czasie. O tyle niezwykła, że z jednej strony sięgająca do przeszłości, a z drugiej pomagająca zrozumieć to, co dzieje się w Polsce dzisiejszej.
Ida i Irena, reż. Piotr Morawski (2016) 28’; prod. Studio Filmowe Kalejdoskop
Ida Englard była wnuczką cadyka z Piotrkowa i marzyła o studiowaniu filozofii. Przeżyła Zagładę (jako Irena Kisielewska) dzięki zakonnicy, siostrze Irenie Szpak, która ochrzciła ją, nauczyła modlitw i ukrywała jej żydowskie pochodzenie.
Po wojnie Ida-Irena została doktorem socjologii, jeździła po świecie, zajmowała się metodyką nauczania dzieci wykluczonych. Szukała swojego miejsca, a przede wszystkim próbowała ustalić, kim jest i w co wierzy. Miała w pamięci dziadka, studiowanie Tory, śpiewy na Sukkot i ostatnią wolę ojca. Nie mniej żywe były w niej jednak modlitwy chrześcijańskie, obraz Czarnej Madonny, kolędy, których uczyła się przez cały adwent i ogromna wdzięczność dla siostry Ireny. Po latach wraca do zakonu, w którym się ukrywała.
Ikona, reż. Wojciech Kasperski (2016) 51’; prod. Delta Film
Dokumentalny portret pacjentek prowincjonalnego szpitala psychiatrycznego na Syberii, który okazuje się być miejscem przechowywania, bo trudno mówić o „leczeniu” setek chorych z ciężkimi i nieuleczalnymi chorobami. Za wysokimi murami, izolującymi bohaterów od świata, znajdują się chorzy na schizofrenię, seryjni mordercy, babcie cierpiące na Alzheimera oraz nastolatki z problemami wychowawczymi. Zajmuje się nimi pięciu lekarzy i kilka pielęgniarek, które poświęcają życie kolejnym pokoleniom pacjentów. Dyskretne, a zarazem wnikliwe obserwacje codziennego życia pacjentów i ich opiekunów zamieniają się w medytację na temat nieprzeniknionej ludzkiej natury.
Po co wolność, reż. Marek Gajczak, Leszek Gnoiński (2016) 105’; prod. Stowarzyszenie Film Kraków
Zamknięta w obrazach i dźwiękach, energetyczna historia Festiwalu w Jarocinie. Pełna anegdot opowieść o wolności, młodości, niezależności i marzeniach, przeplatana tekstami piosenek zmieniającymi się tak jak świat wokół. Film łączy
biało-czarne archiwalne obrazy, niepublikowane dotąd amatorskie nagrania, z lekko zamazanymi, ale wciąż żywymi wspomnieniami legendarnych rockowych buntowników, dla których Jarocin był inspiracją i źródłem twórczej wolności.
Film o Jarocinie jest filmem o wolności. Nie tylko tej rozumianej jako wolność jednostki w totalitarnym świecie, ale również o wolności artystycznej, wolności tworzenia i wyrażania siebie, wolności w każdym wymiarze.
Jurek, reż. Paweł Wysoczański (2015) 73’; prod. Black And White Productions
Od pucybuta do milionera, od socjalistycznego pracownika po gwiazdę międzynarodowych mediów, od człowieka, który wspina się bez pieniędzy i sprzętu, po pełnoprawnego konkurenta Reinholda Messnera w walce o zdobycie Korony Himalajów i Karakorum. Jerzy Kukuczka – skromny, wyrazisty, kochający góry.
Rozmowy z rodziną i przyjaciółmi, archiwalia, zdjęcia, nagrania, fragmenty programów telewizyjnych i wywiadów składają się na portret całego środowiska himalaistów lat 80. To również obraz czasów, w jakich żyli – ciężkich i barwnych jednocześnie, kiedy idealizm miał większą wartość niż sława.
Komunia, reż. Anna Zamecka (2016) 72’; prod. HBO Polska, Wajda Studio, Otter Films
14-letnia Ola nie tylko opiekuje się niewydolnym ojcem, autystycznym bratem i mieszkającą osobno matką, ale przede wszystkim stara się złożyć rodzinę w całość. Żyje nadzieją, że uda się jej z powrotem ściągnąć matkę do domu. Pretekstem do spotkania z nią jest komunia święta Nikodema, o rok młodszego brata Oli. Nastolatka bierze na siebie odpowiedzialność za przygotowanie idealnej rodzinnej uroczystości. A Nikodem obserwuje zmagania bliskich ze swojej własnej, niezwykłej perspektywy.
Komunia odkrywa piękno w odrzuconych, siłę w najsłabszych. To przyspieszona lekcja dojrzewania.
Łowcy miodu, reż. Krystian Matysek (2016) 77’; prod. Arkana Studio
Razem z aktorką Magdaleną Popławską podążamy poprzez Europę i Azję w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest uratowanie pszczół przed zagładą? Łowcy miodu piszą wspólną historię człowieka i pszczół: począwszy od nowoczesnych wielkomiejskich pszczelarzy, poprzez baszkirskich odnowicieli średniowiecznych technik bartniczych, skończywszy na nepalskich kontynuatorach starodawnych tradycji zbierackich.
Kamera Krystiana Matyska przenika do wnętrz uli, ukazując fascynujący obraz żywych, doskonale zorganizowanych i silnie zhierarchizowanych pszczelich społeczności. Dokument przedstawia nietuzinkowych bohaterów podejmujących walkę w obronie małych stworzeń, których zagłada może doprowadzić do katastrofy ekologicznej.
Musimy porozmawiać, reż. Jędrzej Michalak (2015) 22’; prod. PWSFTviT
Filmowy projekt Jędrzeja Michalaka rozpoczął się od „rozmów”, jakie reżyser zaczął nagrywać po śmierci matki. Były to monologi, w których opowiadał jej o stracie, smutku i tym, czego powiedzieć nie zdążył. Była to forma autoterapii, do przejścia której nakłonił innych ludzi „po stracie”. Dał im tym samym szansę głośnego opowiedzenia o swoich uczuciach, przejścia swego rodzaju ostatecznego pożegnania i oczyszczenia się z emocji, które towarzyszyły im w ostatnich miesiącach, dniach, minutach spędzonych z utraconym bliskim.
Nawet nie wiesz jak bardzo cię kocham, reż. Paweł Łoziński (2016) 80’; prod. Łoziński Production
Co kryje się pod słowem „miłość”? Żyjąc często tworzymy z bliskimi więzi i węzły, które z czasem wydają się nam nie do rozsupłania. Film opowiada o dramacie dwóch kobiet, matki i córki związanych trudnym, skomplikowanym uczuciem. Kluczowe dla bohaterek jest spotkanie z kimś trzecim, obcym, który staje się bliskim, doświadczonym terapeutą. Jego podstawowym narzędziem są słowa i empatia.
Paweł Łoziński zaprasza nas, by uczestniczyć w poufnych sesjach terapeutycznych. W intymnej rozmowie trzech osób dawne rany i głęboko ukryte emocje bohaterek powoli wychodzą na powierzchnię. Czy możliwe będzie dla nich wyjście z kręgu zadawnionych urazów?
Pa, kochanie, reż. Marek Rudnicki (2016) 40’; prod. 2001 Marek Rudnicki
Gienia i Sabina poznały się w czasie wojny, gdy jako nastoletnie sieroty zostały wywiezione na roboty przymusowe do Niemiec. Po wojnie wróciły razem do Polski, ale wkrótce się rozdzieliły: Gienia zamieszkała w Łodzi, Sabina spełniła swoje marzenie – wyjechała z mężem do Ameryki. W 1966 r. zaczęły ze sobą korespondować. Dzieliły je tysiące kilometrów i sytuacja ekonomiczna: gdy Sabina kupowała z mężem kolejne samochody i narzekała na pracę w hotelu,
Gienia zakładała książeczkę mieszkaniową, chodziła do Peweksu i dorabiała „u prywaciarza”. Te dwa „życia równoległe” zbiegały się jednak w małych radościach i kłopotach, drobnych sprawach codziennych – oczekiwaniu na śluby dzieci, tęsknota za wnuczkami, kłótnie z mężem.
Praska 24, reż. Patrycja Polkowska (2015) 17’; prod. PWSFTviT
Przy ul. Praskiej 24 w Łodzi mieści się skład złomu. Codziennie przychodzą tu ludzie, którzy z różnych przyczyn znaleźli się na marginesie społecznym, na skraju nędzy. Większość to osoby schorowane, z problemami alkoholowymi,
niezaradne życiowo. Współwłaścicielka interesu, Lucyna, zajmuje się nie tylko wydawaniem pieniędzy należnych klientom za kilogramy metalu, ale także rozmawia z przychodzącymi do niej ludźmi, próbuje ich poznać, doradzić w trudnych sprawach i obdarzyć dobrym słowem.
Sergiusz Niczyporuk – Białorusin, dekarz i cieśla, prowadzi skansen w miejscowości Budy w województwie podlaskim. Niegdyś zagorzały komunista, rzucił partię, by wstąpić do prawosławnego Seminarium Duchownego. Jego życiorys jest pretekstem do opowiedzenia historii Białorusinów na Podlasiu. Historia ta naznaczona jest mocno traumą masowych morderstw dokonywanych w 1945 i 1946 r.
Jarosław Iwaniuk, dziennikarz Radia Białystok, pokazuje, jak na los Niczyporuka i jego sąsiadów wpływały kolejne przemiany polityczne: stalinowski terror, początki „Solidarności”, wreszcie rozpad ZSRR. Jedno w ich życiu pozostało niezmienne – Bóg i wiara, która jest zakorzeniona w wierzeniach ludowych i głębokim szacunku do potęgi przyrody.
Stan umysłu, reż. Daria Lipko (2015) 53’; prod. Opus Film
Gdy neuropsychiatra, bośniacki muzułmanin Senadin Ljubovic, przyjmował do pracy w klinice w Sarajewie innego psychiatrę, Serba – Radovana Karadžića, nie wiedział, że wiele lat później będzie go odwiedzał w więzieniu w Hadze. Podróż do Holandii to moment na rozliczenie się z przeszłością, wspominanie spotkań i rozmów z dawnym przyjacielem, który dziś odsiaduje wyrok za zbrodnie wojenne.
Spotkanie staje się okazją do przywołania głosów ofiar i zbrodniarzy, obu stron wojny w byłej Jugosławii. To wreszcie pretekst dla Ljubovica do refleksji na temat wojny, szaleństwa i zła, które może narodzić się w każdym człowieku.
Viatoris, reż. Iwona Meus-Jargusz, Marek Gajczak (2016) 48’; prod. Stowarzyszenie Film Kraków, Barton Film
Viatoris to malarz, artysta, który przemierza odludne rejony Syberii i zatłoczone ulice wielkich miast pozostawiając po sobie „ślady” w postaci obrazów, zapisków, przemyśleń. Droga staje się w tym przypadku celem samym w sobie. Droga znaczona
obrazami, spotkaniami i opowieściami, ale i wewnętrznym rozdarciem artysty, który mówi o sobie: „myślę po zachodniemu, czuję po wschodniemu, i tak stoję okrakiem między wschodem a zachodem, a moje obrazy razem ze mną”.
Walka z szatanem, reż. Konrad Szołajski (2015) 75’; prod. HBO Central Europe, ZK Studio
W 1998 roku Jan Paweł II odnowił średniowieczny rytuał egzorcyzmów. Wypędzanie demonów wspierał Benedykt XVI, a następnie papież Franciszek, który publicznie modlił się nad opętanym na Placu św. Piotra. Na całym świecie
rzesze wiernych poddawane są dziś egzorcyzmom. Rośnie też liczba księży, odprawiających rytuał. Karolina, Basia i Agnieszka, bohaterki dokumentu, zmagają się z poważnymi życiowymi trudnościami. By odzyskać duchową harmonię,
zwracają się o pomoc do egzorcystów. W walce z szatanem wspierają je najbliżsi, przewodnicy duchowi oraz lekarze.
Wariacja na wiolonczelę solo, reż. Aleksandra Rek (2015) 37’; prod. Wajda Studio
Dominik Połoński jest wiolonczelistą, laureatem wielu nagród w kraju i za granicą. Jest także jedynym na świecie wiolonczelistą, który gra tylko jedną ręką. W wyniku choroby nowotworowej doznał w 2004 r. paraliżu lewej strony ciała i, choć odzyskał w dużej mierze sprawność, lewa ręka pozostała bezwładna. Myśl o powrocie do muzyki i wiolonczeli pomagała mu w walce z chorobą. Jego gra oszałamia, elektryzuje tak, jakby zbierała w sobie wszystkie emocje
z krytycznego momentu życia. Aleksandra Rek dyskretnie wnika w życie artysty, w kulisy jego codziennych zmagań, lęków i radości, w bolesne wspomnienia i nadzieje na przyszłość.
Wstawaj i walcz, reż. Weronika Pliszka (2016) 30’, prod. Weronika Pliszka
W wyniku wypadku kolejowego Przemek Wieczorek znalazł się, jak sam mówi, „w piekle” – stracił obie ręce, a wraz z nimi samodzielność i chęć do życia. Sens odnalazł w sporcie. Start w Mistrzostwach Świata w para-taekwondo na nowo obudził w nim poczucie, że mimo codziennych trudności, może się rozwijać i stawiać czoła kolejnym wyzwaniom. Może zbudować swój świat od nowa – na mocnych fundamentach, jakimi stają się dla niego Bóg, miłość, sport, hip-hop, a także inni ludzie, z którymi dzieli się swoją historią.
Zud, reż. Marta Minorowicz (2016) 85’; prod. Zero One Film, Otter Films
Mongolia. Surowy klimat, bezbrzeżne stepy, rozległe wzgórza, a gdzieś w środku rodzina zajmująca się hodowlą koni i wypasem owiec. Ale problemy w tej scenerii, sprawiającej wrażenie nierzeczywistej, są nad wyraz współczesne.
Mężczyzna pożyczył milion tugirków, a w banku nie chcą słyszeć o przełożeniu terminu spłaty. – Cała nadzieja w koniu – mówi 11-letniemu synowi. Zaczynają oswajać dzikiego konia, by wystartować w wyścigu, zdobyć nagrodę i móc oddać pieniądze. Silna relacja, jaka powstaje między dzieckiem, ojcem, koniem i otaczającą ich bezkresną, a zarazem klaustrofobiczną przestrzenią pokazuje, jak dalece natura określa i determinuje ludzkie życie
Reportaże zakwalifikowane do konkursu:
Brama do wolności, reż. Inka Bogucka (2016) 10’; TVP Kraków
Monika, Marlena, Anna. Łączy je to, że w więzieniu w Nowej Hucie, do którego trafiły, założyły amatorski teatr. Grają i dla dzieci w przedszkolach, i dla podopiecznych hospicjum. Mają nadzieję pokazać w ten sposób swoje lepsze oblicze. A tęsknota za rodzinami i praca dla innych ma każdej z kobiet pomóc wyjść poza dotychczasową siebie, poza wewnętrzne uwięzienie w poczuciu winy.
Choroba jeszcze nie minęła, reż. Tomasz Patora (2016) 27’; prod. TVN
Jest takie miejsce w Polsce, w którym człowiek w jednej chwili może stracić wszelkie prawa. To oddział detencyjny szpitala psychiatrycznego, gdzie powinni trafiać wyłącznie niebezpieczni, chorzy i niepoczytalni przestępcy. Ludzi umieszczonych przymusowo na specjalnych oddziałach szpitalnych mogą być dziesiątki, a nawet setki, a ten, kto choć raz zostanie wciągnięty w tryby systemu, zostaje, niekiedy na lata, pozbawiony praw, wolności i godności.
Czarnobyl – wstęp wzbroniony, reż. Armin Kurasz (2015) 53’; prod. TVN
Dokument ukazujący Czarnobylską Strefę Wykluczenia 30 lat po awarii elektrowni atomowej. Pomimo że na temat katastrofy powstało wiele filmów dokumentalnych, jak dotąd żaden z nich nie zwracał uwagi na to, w jaki sposób tragedia
ta wpłynęła na życie zwykłych ludzi – mieszkańców wysiedlonej Strefy Zero. Twórcy filmu dotarli do świadków wydarzeń sprzed lat, konfrontując ich wspomnienia o pracy w prężnie działającej elektrowni i tętniącej życiem Prypeci
ze współczesnym obrazem dzikiej i tajemniczej Strefy Wykluczonej.
Inny, reż. Alicja Grzechowiak (2016) 19’; prod. TVP Białystok
Mówią na niego Gwizdek, bo umie pięknie i czysto wygwizdać nawet najbardziej skomplikowane melodie. Pracuje jako stróż. Mieszka z dala od ludzi, pod lasem, ze swoimi psami i kotami. Skończył studia, miał przed sobą perspektywy, otwarte drzwi do kariery w świecie muzycznym, a mimo to świadomie zrezygnował z pieniędzy i sławy, nie chciał brać udziału w wyścigu. Można powiedzieć, tak jak przepowiadał mu jeden z kolegów, że „przegwizdał życie”. Można też powiedzieć, że po prostu wybrał wolność.
Ucieczka z piekła, reż. Ernest Saj (2016) 57’; prod. Saj Independence Film dla TVP
Kiedy Jugendamt – organizacja do spraw zarządzania dziećmi i młodzieżą w Niemczech – odbiera biologicznym rodzicom ich syna lub córkę, zostają oni pozbawieni praw rodzicielskich. Jeśli nawet dochodzi do spotkań rodziców z dzieckiem, zabrania się nie tylko używania języka ojczystego, ale także zakazane jest przytulanie, mówienie o miłości czy tęsknocie. Rodzice muszą natomiast płacić organizacji za przymusową opiekę nad dzieckiem. Nic też dziwnego, że urzędnik, do którego twórcy reportażu dotarli twierdzi, że jest to dochodowy biznes. Realizowany przez dwa lata film stara się również pokazać dramat rodziców i ich determinację. Do czego zdolni są ludzie, którym odebrano dzieci?
Warto żyć, reż. Monika Meleń (2015) 12’; prod. TVP Kraków
